کی کابوس فناوری اطلاعات استان تمام می شود؟!

حمید صالحی فیروزآبادی

کارشناس ارشد مهندسی فناوری اطلاعات

بسمه تعالی شأنه

مدتها بود که این قلم به توصیه بعضی از دوستان مسئول به بهانه عدم ایجاد چالش در رویکردهای IT استان که قراربود اتفاق بیفتد و نیفتاد، دست از نوشتن بازداشته بود اما با نزدیک‌شدن به پایان سال الگوی مصرف و به زردی گراییدن آخرین برگهای امید درخت نهیف فناوری اطلاعات، بر خود واجب دیدم تا حداقل به عنوان یک کارشناس وظیفه شرعی خود را در امر به معروف بجای آورم.... هرچند این متن گزنده است (که امیددارم بر جوانی من ببخشند) اما کاش مسئولین ارشد استان بخصوص استاندار محترم چند دقیقه را فرصت خواندن این نوشته میسر گردد!
در سالی که انتظار بود، به دستور رهبر معظم انقلاب کارها به سمت اصلاح الگوی مصرف متوجه گردد وبنابر تجربه دنیا رویکرد رسیدن به بهینه‌سازی و جلوگیری از اتلاف منابع، پرداختن به فناوری اطلاعات است، اولین چیزی که در استان ما به مسلخ عدم توجه به اصول بنیادی پیشرفت برده شد، بودجه IT استان بود، بودجه‌ای که به ثلث کاهش یافت و اخیراً به 200 میلیون تومان آنهم با بخش اندکی از تخصیص برای بیش از 35 سازمان دولتی ، منحصر گردید! (برای اینجانب بعنوان یک متخصص حتی تقسیم این عدد بر تعداد سازمانهای استان و کاری که می‌شود با این مبلغ نزدیک به هیچ در جهت تعالی یک سازمان در راستای IT برای خدمات‌رسانی بهتر به مردم صبور و قانع استان برداشت، قابل‌قبول نیست و معذرت می‌خواهم اگر بیان این اعداد و ارقام در این رنجنامه موجب تعجب و نکوهش و ریشخند استانهای همجوارمان می‌گردد!) البته داستان این کابوس از مدتها قبل شروع شده بود! از زمانی که IT دیگر اولویت چندانی در استان نداشت! از زمانی که دلسوزان IT استان فراموش کردند به مدیران ارشد پرمشغله ما هشدارهای محکمی دهند و یا اگر هشداری دادند، فدای مصلحتهای دیگر شد! از زمانی که جلسات شورای IT استان دیگر رنگ وبوی چندانی نداشت و حمایت چندانی نیز از تصمیمات آن در نزد مدیریت ارشد استان نشد! از موقعی که دبیرخانه IT استان بعنوان بدنه مهم کارشناسی استان بجای تصمیم سازی مجبور به سکوت و اجرای تصمیمات شد و نتوانست نقشی محکم در برنامه‌ریزی استان در راستای فناوری اطلاعات ایفا کند. از زمانی که در طرحهای سفر ریاست محترم جمهوری هیچ طرح مستقیم IT که بتواند اجرایی گردد، پیشنهاد و مصوب نشد. از زمانی که مسئولین دولتی ما هربار که دغدغه‌های بخش خصوصی مطرح گردید، توپ را به زمین بخش خصوصی رایانه انداختند و اختلاف رأی ها و نظرهای بین بخش خصوصی استان را به پیش کشیده اند و نمی‌دانستند روند امور به گونه‌ایست که بزودی با تمام تلاشی که می‌کنند (و تا حد زیادی شاهد آن بوده‌ایم) سررشته این بحث از دستشان خارج می‌شود و البته شد!. از زمانی که طرح جامع IT استان به ناگهان توسط پیمانکاری خارج از استان سرهمبندی شد! و و و....
نمی‌خواهم همه چیز را سیاه ببینم.. در همین مدت بوده‌اند کارشناسان و مسئولینی از بخش خصوصی و دولتی (و در لایه هایی از استانداری) که تمام تلاش خود را مصروف فرهنگ‌سازی و زمینه‌سازی برای اجرای طرحهای IT نمودند اما چه سود که دستمان کوتاه و خرما بر نخیل!
همکاران محترم باور کنید اوضاع فناوری اطلاعات استان بسیار اسفناک است! بسیاری از شرکتهای فناوری اطلاعات استان به حالت نیمه تعطیل و تعطیل درآمده‌اند و مابقی که بنیه‌ای برای مقاومت داشته‌اند، توشه از بازار استان و سازمانهایش برچیده‌اند و دلخوش به بازارهای استانهای دیگر و پایتخت نموده‌اند که معنی این امر افزایش بیکاری قشر تحصیلکرده، تضرر سرمایه ای به استان و خالی شدن استان از ظرفیتهای IT است که بزودی سازمانهای دولتی را درگیر معضلات جدیدی خواهد نمود. اگر به این تحلیل شکی هست قطعاً هیچ حکمیتی بهتر از سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نیست! نمی‌دانم مسئولینی که می‌گویند بر اساس بررسی‌ها استان عزیز یزد بهمراه اصفهان، خراسان رضوی و فارس جزو 4 استان برتر IT کشور هستند، بر مبنای کدام شاخص به این نتیجه رسیده‌اند؟! حجم گردش مالی صنعت IT استان؟ حجم بودجه اختصاصی؟ تعداد طرحهای IT؟ میزان بهره‌برداری مردم از خدمات IT؟ میزان بدیع‌بودن طرحها و پروژه‌های فناوری اطلاعات؟ تعداد نسبی شرکتهای فعال بخش خصوصی؟ میزان حمایت صورت گرفته از بخش IT؟ میزان آمادگی دیجیتالی استان؟ میزان بهره برداری از پروژه های خدمات الکترونیک؟ کدام شاخص؟بیایید شاخصهایمان را کنارهم بگذاریم! تا نپذیریم که مدتی است بصورت مطلوب بهIT توجه نمی‌کنیم مشکلی حل نخواهد شد! به نظر مهمترین مشکل عدم باور است! عدم باور مدیران ارشد ما نسبت به IT که می‌تواند راهگشای معضلات مدیریتی و اداری استان باشد.
بارها از تجربه کشورهایی چون هند و مالزی و ایرلند در زمینه IT سخن به میان آمده است، اما باورش نکردیم.
از شاخصها صحبت کردیم و کم‌شدن هزینه ها و جلوگیری از اتلاف منابع را در استفاده از IT با اعداد و ارقام اثبات کردیم ، اما باورش نکردیم!
از تجربه‌های موردی موفقیت آمیزی چون الکترونیکی نمودن ثبت نام کنکور و کارت هوشمند سوخت صحبت کردیم، اما باورش نکردیم!
سال اصلاح الگوی مصرف پیش‌رویمان بود و معنی آنرا به خوبی درک نکردیم و به آن توجه نکردیم!
بگویید چه اتفاق میمون و مبارکی باید بیفتد تا بپذیریم در گذار از جامعه صنعت محور به اطلاعات محور تنها راه پیشرفت پرداختن سریع و مؤثر به فناوری اطلاعات است؟ پرداختنی که نوعی سرمایه گذاری است نه سرمایه بری! و به جد باور کنیم که فناوری اطلاعات پارادایم جدید عصر ماست!
بگذارید اینبار قدری علمی صحبت کنیم، توماس کوهن در کتاب ساختار انقلابهای علمی می نویسد \"پارادايم به دستاوردهاي علمي كه داراي ويژگي‌هاي زير باشند اطلاق مي‌شود: 1) آنچنان بي‌سابقه باشد كه افراد زيادي را جلب نمايد 2) به قدر كافي جا براي طرح هر نوع مسئله و ادامه‌ كار براي افراد جديد داشته باشد\" و IT دارای این خصوصیات است و از طرفی دیگر باید بدانیم پارادايم‌ها دائماً در حال تغييرند و قانوني به نام «قانون بازگشت به صفر» بر آن‌ها حاكم است. براساس اين قانون وقتي پارادايمي تغيير مي‌كند، همه به نقطه‌ صفر باز مي‌گردند و همه چيز از نو آغاز مي‌شود. افراد يا سازمان‌هاي موفق در پاراديم قديم‌، لزوماً در پاراديم جديد نيز به همان ميزان موفق نخواهند بود، مگر آن‌كه سريع‌تر از ديگران، خود را با پارادايم جديد در حوزه‌ فعاليت خود همسو سازند و بر این اساس سئوالی که مطرح است اینست که چرا نمی پذیریم تنها IT می‌تواند موجبات جبران عقب ماندگی ما را بعنوان کشوری در حال توسعه میسر سازد؟!.
در پایان امیدوارم این نوشته که بدون هیچ غرضی جز رضایت حق و تلنگر به مسئولین و جلوگیری از خالی شدن استان از ظرفیتهایIT و بر سر دلسوزی و ادای دین به نگارش درآمده است، بتواند سهمی در بیدار شدن استان از این کابوس بردارد.